حفاظت محیط زیست به هرگونه عملیاتی که برای نگهداری محیط زیست یا جلوگیری از تخریب آن صورت می‌گیرد، گفته می‌شود.^[1]

حفاظت از محیط زیست، عبارتست از تلاشی که به منظور حفظ سلامتی محیط و انسان‌ها، در سطوح شخصی، سازمانی یا دولتی، از محیط طبیعی محافظت می‌کند. با توجه به رشد جمعیت و تکنولوژی، محیط بیوفیزیکی گاهی اوقات نادیده گرفته می‌شود. این موضوع باید به رسمیت شناخته شود و دولت‌ها باید محدودیت‌هایی علیه فعالیت‌های تخریب محیط زیست ایجاد کنند. از سال 1960، جنبش‌های فعال زیست محیطی ایجاد شده‌اند که از مسایل مختلفی در این زمینه اطلاع دارند. هیچ توافقی در مورد میزان اثر فعالیت‌های انسانی بر روی محیط زیست وجود ندارد و اقدامات حفاظتی گاهی مورد انتقاد قرار می‌گیرند. موسسات علمی اکنون دوره‌های آموزشی را پیشنهاد می‌دهند، مثل مطالعات زیست محیطی، مدیریت محیط زیست و مهندسی محیط زیست، که تاریخچه و روش‌های حفاظت از محیط زیست را آموزش می‌دهند. حفاظت از محیط زیست احتیاج به توجه، به فعالیت‌های مختلف انسانی دارد. تولید زباله، آلودگی هوا و از بین رفتن تنوع زیستی (ناشی از معرفی گونه‌های مهاجم و گونه‌های در حال انقراض) بعضی از موارد مرتبط با حفاظت محیط زیست هستند. حفاظت از محیط زیست تحت تاثیر سه فاکتور در هم آمیخته است: قوانین زیست محیطی، اخلاق و آموزش و پرورش. هر کدام از این سه فاکتور، هم در سطح تصمیمات بین‌المللی و هم در سطح ارزش‌های رفتاری و شخصی، بر محیط زیست تاثیر می‌گذارند. برای اینکه حفاظت از محیط زیست به واقعیت تبدیل شود، مهم است که جوامع، در این زمینه‌ها پیشرفت کرده و تصمیمات زیست محیطی را اتخاذ کنند.

روش‌های حفاظت از محیط زیست[ویرایش]

موافقت نامه‌های زیست محیطی داوطلبانه[ویرایش]

در کشورهای صنعتی، موافقت نامه‌های زیست محیطی داوطلبانه، اغلب یک پلت فرم را به شرکت‌ها ارائه می‌دهند تا حرکت‌هایی فراتر از حداقل استانداردهای نظارتی را به رسمیت بشناسند و از گسترش بهتر فعالیت‌های زیست محیطی حمایت کنند. در کشورهای در حال توسعه، مثل آمریکای لاتین، این موافقت نامه‌ها معمولا برای اصلاح سطح قابل توجهی از عدم رعایت مقررات اجباری استفاده می‌شوند. چالش‌هایی در چگونگی ایجاد اطلاعات پایه این توافق نامه‌ها، اهداف، نظارت و گزارش‌ها وجود دارد. با توجه به مشکلات ذاتی در ارزیابی اثر بخشی، آنها اغلب مورد سوال قرار می‌گیرند و ممکن است محیط زیست را تحت تاثیر منفی قرار دهند.

روش اکوسیستم[ویرایش]

روش اکوسیستم با مدیریت منابع و حفاظت از محیط زیست، هدف در نظر گرفتن روابط متقابل پیچیده کل اکوسیستم، به جای پاسخ به مسائل خاص و چالش‌ها را، دنبال می‌کند. در حالت ایده آل، تصمیم گیری به این روش، فعالیتی مشترک برای برنامه ریزی و تصمیم گیری است که شامل طیف گسترده‌ای از سهامداران در سراسر دپارتمان‌های دولتی، همچنین نمایندگان صنعت، گروه‌ها و جوامع محیط زیستی می‌باشد. این روش، در حالت ایده آل، سبب تبادل بهتر اطلاعات، توسعه استراتژی‌های متضاد، با نتیجه و بهبود حفاظت محیط زیست منطقه‌ای می‌شود.

توافق نامه‌های بین‌المللی زیست محیطی[ویرایش]

بسیاری از منابع زمینی آسیب پذیر هستند زیرا تحت تاثیر فعالیت‌های بشری می‌باشند، در نتیجه، بیشتر تلاش‌ها برای این است که توافق نامه‌ها را در کشورها گسترش دهند تا دولت‌ها با امضای آن، از آسیب‌ها جلوگیری یا تاثیر فعالیت‌های بشری بر روی منابع محیطی را مدریت کنند. این توافق نامه‌ها می‌توانند شامل عوامل موثر بر روی آب و هوا، اقیانوس‌ها، رودخانه‌ها و آلودگی هوا باشند. وقتی از توافق نامه‌های بین‌المللی محیط زیستی پیروی نشود، آن‌ها به مفاد حقوقی در اسناد حقوقی نیاز پیدا می‌کنند. این توافق نامه‌ها دارای سابقه طولانی می‌باشند، برخی از توافقنامه‌های چند ملیتی پیش از این در 1910 در اروپا، امریکا و آفریقا بسته شده‌اند. بعضی از این توافقنامه‌های چند ملیتی شناخته شده شامل: Kyoto Protoco، Vienna Convention on the Protection of the Ozone Layer، Rio Declaration on Environment and development می‌باشند.

دولت‌ها[ویرایش]

بحث در مورد حفاظت محیط زیست اغلب روی نقش دولت‌ها، مجلس و اجرای قانون تمرکز می‌کند. هر چند، در مفهوم گسترده، حفاظت محیط زیست وظیفه همه مردم است نه فقط دولت. بحث‌های مربوط به محیط زیست شامل طیف گسترده‌ای از ذی نفعان شامل صنعت، گروه‌های بومی، گروه‌های محیطی و نمایندگان جامعه می‌باشد. تصمیمات گرفته شده برای حفاظت محیط زیست بازتاب این طیف گسترده از ذی نفعان هستند و در بیشتر کشورها مشترک می‌باشند. بسیاری از قوانین، حقوقی اساسی برای حفاظت از میحط زیست وضع می‌کنند و بسیاری از معاهدات بین‌المللی حق زندگی در محیط سالم را قائل اند. همچنین، بسیاری از کشورها، سازمان‌ها و آژانس‌هایی دارند که به حفاظت از محیط زیست اختصاص داده شده‌اند. در برنامه محیط زیست سازمان ملل، بخش حفاظت از محیط زیست بین‌المللی وجود دارد. اگرچه حفاظت از محیط زیست تنها وظیفه آژانس‌های دولتی نیست اما این مراکز، در ایجاد و حفظ استانداردهای بنیادی حفاظت از محیط زیست و تعامل آن با مردم، اهمیتی اساسی دارند.

تانزانیا[ویرایش]

تانزانیا یکی از بزرگترین تنوع‌های زیستی را در میان کشورهای آفریقایی دارد. تقریبا 40 درصد از زمین‌های آنجا در شبکه مناطق حفاظت شده شامل پارکهای بین‌المللی قرار دارند. نگرانی‌هایی که از بین رفتن محیط طبیعی به وجود می‌آورد، عبارتند از: صدمه به اکوسیستم و از بین رفتن زیستگاه ناشی از رشد جمعیت، گسترش کشاورزی برای امرار معاش، آلودگی، استخراج چوب و استفاده قابل توجه از چوب به عنوان سوخت.

حفاظت دولت[ویرایش]

بخش محیط زیست، بدنه اصلی دولت در حفاظت محیط زیست است. این کار از طریق تدوین سیاست، هماهنگی و نظارت بر مسائل زیست محیطی، برنامه ریزی محیط زیست و سیستم‌های پژوهشی زیست محیطی انجام می‌گیرد. شورای ملی مدیریت محیط زیست (NEMC) یک موسسه است که اولین قوانین ملی مدیریت محیط زیست را در زمان تاسیسش در سال 1983 وضع کرد. این شورا در مشاوره به دولت‌ها و جوامع بین‌المللی در طیف وسیعی از مسائل زیست محیطی نقش دارد. NEMC هدفهای دنباله داری دارد که عبارتند از: ارائه مشاوره فنی، هماهنگی فعالیت‌های فنی، توسعه دستورالعمل‌های اجرایی و روند آنها، نظارت و ارزیابی فعالیت‌هایی که بر محیط زیست موثرند، ترویج و کمک به اطلاعات زیست محیطی و ارتباطات و پیشرفت دانش علمی. سیاست‌های ملی محیط زیست در سال 1997 به عنوان یک چارچوب زیست محیطی در تانزانیا اتخاذ شدند. اهداف سیاست‌ها در لیست زیر وجود دارند:

• اطمینان از استفاده پایدار و عادلانه منابع، بدون صدمه محیط زیست یا به خطر انداختن سلامت و ایمنی
• پیشگیری و کنترل تخریب زمین، آب، گیاهان و هوا
• حفظ و تقویت میراث طبیعی و ساخته? بشر، شامل تنوع زیستی اکوسیستم‌های منحصر به فرد
• بهبود وضعیت و بهره‌وری از مناطق تخریب شده
• بالابردن سطح آگاهی و درک ارتباط بین محیط زیست و توسعه یافتن
• ارتقاء مشارکت فرد و جامعه
• ارتقاء همکاری‌های بین‌المللی

تانزانیا امضاکننده تعداد قابل توجهی از کنوانسیون‌های بین‌المللی شامل اعلامیه ریو برای توسعه، و محیط زیست در سال 1992، و کنوانسیون تنوع زیستی در سال 1996 می‌باشد. قانون مدیریت محیط زیست، 2004، اولین قانون جامع و چهارچوب بنیادی برای تصمیم گیری‌های مدیریتی زیست محیطی می‌باشد. ابزارهای سیاسی که بخش‌هایی از این عملکرد می‌باشند عبارتند از: ارزیابی اثرات شدید زیست محیطی، ارزیابی استراتژی‌های زیست محیطی و مالیات بر آلودگی صنایع خام و تولیدات. تاثیر این تحولات، تنها در طول زمان مشخص می‌شوند، همان گونه که نگرانی‌ها در مورد اجرای آنها بر اساس این واقعیت، زمانی بروز می‌یابد که کمبود ظرفیت برای اجرای قوانین زیست محیطی و کمبود ابزار کار برای حفاظت از محیط زیست وجود داشته باشند.