میدان‌های نفتی ایران مشتمل بر مخازن، حوضه‌ها و میدان‌های نفتی واقع در قلمرو خاکی و آبی کشور ایران است. برخی از این میادین در حال حاضر فعال و تعدادی نیز غیرفعال و یا در حال توسعه می‌باشند. مالکیت کلیه میادین نفت و گاز ایران، در اختیار شرکت ملی نفت ایران است، که هم‌اکنون عملیات تولید از این میادین توسط چهار شرکت تابعه آن؛ بنام‌های: شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب، شرکت نفت فلات قاره ایران، شرکت نفت مناطق مرکزی ایران و شرکت نفت و گاز اروندان انجام می‌گیرد.

بر اساس آمار رسمی منتشر شده وزارت نفت ایران مجموع ذخایر استحصال شدنی نفت خام و میعانات گازی ایران بیش از 154?8 میلیارد بشکه برآورد می‌شود.که این میزان 10 درصد میزان نفت موجود در جهان محسوب می‌شود. بنابر اظهارات کارشناسان شرکت ملی نفت ایران، مخازن نفتی ایران تا سال 1453 می‌توانند قابل بهره‌برداری باشند.

بزرگترین میدان‌های نفتی[ویرایش]

میدان نفتی گچساران با ذخیره درجای 66?7 میلیارد بشکه و ذخیره نهایی 23?7 میلیارد بشکه نفت خام، بزرگترین میدان نفتی ایران بشمار می‌آید و هم‌اکنون بطور متوسط روزانه 480 هزار بشکه نفت خام از مخازن آسماری و بنگستان میدان گچساران تولید می‌شود.^[4] میدان نفتی مارون، دومین میدان بزرگ نفتی ایران است. میدان نفتی اهواز با در اختیار داشتن 37 میلیارد بشکه نفت خام درجا، سومین میدان نفتی ایران محسوب می‌شود. میدان نفتی آزادگان با ذخیره درجای 32 میلیارد بشکه، چهارمین میدان نفتی ایران و بزرگترین میدان مشترک کشور می‌باشد. میدان آزادگان، در لایه اصلی خود یعنی سروک، با میدان مجنون عراق مشترک است. میدان نفتی آغاجاری نیز با ذخیره 28 میلیارد بشکه نفت درجا، بعنوان پنجمین میدان بزرگ نفتی ایران شناخته می‌شود.

تعداد[ویرایش]

بر اساس آخرین اخبار نفت و گاز، در حال حاضر تعداد 145 میدان هیدروکربنی و 297 مخزن نفتی و گازی در ایران کشف شده است، که تعداد 102 میدان نفتی و 43 میدان گازی می‌باشند. از تعداد کل مخازن، 205 مخزن نفتی و 92 مخزن گاز طبیعی می‌باشند. تعداد 78 میدان از این میادین، فعال می‌باشند، که 62 میدان در خشکی و 16 میدان در دریا قرار دارند. شمار 67 میدان نیز در حال حاضر غیرفعال می‌باشند. در حال حاضر سازند آسماری که متعلق به دوره الیگو میوسن است، بهترین تولید کننده نفت در ایران می‌باشد و سازند سروک نیز که شکل گیری آن، به کرتاسه میانی بازمی‌گردد، از نظر حجم ذخایر، دارای نفت قابل بازیافت مهمی می‌باشد.^[5]

موقعیت جغرافیایی میدان‌ها[ویرایش]

از این میزان ذخیره نفت ایران، 106 میلیارد بشکه در خشکی و 31?6 میلیارد بشکه در دریا واقع شده‌است.^[6] بیشتر میادین کشف شده (140 میدان) در حوضه زاگرس و خلیج فارس (جنوب غربی ایران) می‌باشند. همچنین میدان‌هایی در حوضه شمال ایران مرکزی، خزر جنوبی و کپه‌داغ کشف شده و یا در حال اکتشاف می‌باشند.^[5]

دریای خزر علی‌رغم دارا بودن منابع نفت و گاز قابل توجه برای کشورهای ساحلی آن، هیچگاه در برنامه‌های وزارت نفت ایران، در خصوص استخراج نفت، جای نداشته است؛ که دلیل این امر را در وجود ذخایر عظیم نفت و گاز ناحیه جنوب ایران بر می‌شمارند، که همواره منبع قابل اتکایی در امر درآمدزایی برای ایران بوده است. ایران از سال 1346 فعالیت خود را برای اکتشاف نفت در دریای خزر آغاز کرد. سه‌ چاه اکتشافی در سال‌های 1368 تا 1376 در این دریا حفر شد، اما به‌دلیل آنچه اقتصادی‌نبودن پروژه نامیده شد، این عملیات نیمه‌تمام ماند. شرکت نفت خزر در سال‌های اخیر توانسته با پیشرفت کُند، در زمینه استخراج نفت از میادین این منطقه، سرانجام در سال 1391، نخستین چاه حفرشده‌اش را به نفت رسانده و نخستین گام را در جهت برداشت عملیاتی از میدان‌های این حوضه، بردارد.^[7]

مالکیت[ویرایش]

از تعداد میادین اکتشافی، تعداد 28 میدان هیدروکربنی به صورت مشترک در مرز ایران و کشورهای مجاور (کویت، قطر، آذربایجان، امارات متحده عربی، عربستان سعودی، عراق و ترکمنستان) قرار گرفته است.^[5] شرکت ملی نفت ایران مالک اصلی کلیه میادین نفتی و گازی است، که در ایران مستقر می‌باشند.